Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về định dạng ổ cứng chuyên biệt của hệ điều hành Mac đó là APFS
I/ Ai làm, phục vụ đối tượng phần cứng nào, trên OS nào
- Apple File System : APFS tất nhiên của Apple
- APFS ra đời để tối ưu ổ cứng SSD, không phân mảnh, chia sẻ dung lượng trống, cloner, snapshot,….
- Kể từ MacOS HighSerria trở đi
- Tất nhiên APFS mà nằm trên ổ cứng cơ HDD sẽ rất ì ạch, vì cơ bản là nó tối ưu cho SSD, chứ không phải HDD
II/ Cơ chế hoạt động :
Khi chép File giống nhau trên cùng 1 ổ cứng :Bạn có SSD 128GB, Mac chạy HighSerria or later , hệ điều hành và app hết 40GB. Tức còn ~ 128GB – 40GB = ~ 88GBBạn có 1 File Phim 4K nặng 2GB, với nội dung mã MD5 : 12345, đã download về máy để ngoài Desktop hoàn tất, nghĩa là còn 88GB – 2GB = 86GBBạn copy thêm 1 bản từ Desktop vào thư mục X để lưu trữ thêm nghĩa là mã MD5 phim đó không thay đổi vẫn là 12345, lúc này vẫn là 86GB dung lượng trống.Tại sao vậy ? -> APFS có chức năng tối ưu ổ cứng gọi là Clones Reduce the Cost of Copying. Nghĩa là khi bạn copy 1 File có cùng nội dung (cùng MD5) ra File thứ 2, APFS sẽ lưu trữ “địa chỉ của File số 1 qua vị trí File số 2”, thay vì tốn 4GB cho 2 bộ phim giống nhau, nay chỉ tốn 2GB mà phim đó vẫn nằm tùm lum chỗ nếu chúng giống nhau. Đọc tới đây sẽ có bạn nói rằng :
- Đồng ý giống nhau nội dung File nhưng đổi tên thì sao ? Không thay đổi dung lượng ổ cứng bị hao, lý do ? –> Mã MD5 giống nhau, vẫn 86GB
- Film đó nén lại thì sao, zip chẳng hạn, CÓ tăng, File.MKV với Film.ZIP sẽ khác nhau, cứ miễn đụng vào nó, thay đổi cấu trúc của nó là nó tăng dung lượng, lúc này có thêm File ZIP, mất toi 2GB nữa đi, còn 86GB-2GB=84GB
- Hiện nay đang 84GB, vẫn copy ZIP đó ra, tất nhiên không thay đổi dung lượng, vẫn 84GB, giờ nhét vào File ZIP đó cái phụ đề, nghĩa là không tuân thủ quy tắc trên, nghĩa là sẽ mất 2GB nữa ? Đúng. Lúc nhét File phụ đề vô, tự nhiên ổ cứng bay 2GB tiếp còn 82GB, lý do gì ? cấu trúc File ZIP đã bị thay đổi so với tập tin gốc.
Quy tắc thế này rất dễ nhớ, đổi tên không quan trọng, không tốn dung lượng, nhưng cấu trúc File bị thay đổi so với gốc thì tăng dung lượng.
Điều này giải thích thêm tại sao năm 2023 rồi mà Macbook vẫn xuất xưởng 128GB vẫn đầy ra đấy, APFS là một điểm cộng cho việc đó : Tối ưu dung lượng ổ cứng, dù là không nhiều, không đáng kể, nhưng thà có hơn là không. Sẽ có người dùng không bao nhiêu không nói, nhưng có người sẽ lưu trùng tập tin, APFS sẽ tối ưu cho những trường hợp này.
III/ Cấu trúc “cứng” : SSD
Là cái SSD bạn cầm được trên tay, hoặc con chip nằm trong main Macbook, iMac, MacStudio, gọi chung là Mac. Dung lượng của nó là tùy, 128/256/512GB hay 1/2/4/8TB.
IV/ Cấu trúc “mềm” : Container – Volume – Partition
Những cái tên gọi Container, Volume, Partition nằm bên trong ổ cứng SSD, quy định chức năng nhiệm vụ, dung lượng bla bla, nằm trong SSD vật lý. Cụ thể :
1/ Container :
Tạm gọi là 1 cái thùng Container đúng nghĩa, trong đó chứa các kiện hàng tên là : Volume, Partition. Tới đây, Volume và Partition sẽ làm bạn hơi rối, nhưng không sao, mình sẽ giải nghĩa.
2/ Volume :
Theo khuyến nghị của hãng, bạn không nên phân vùng (partition) SSD trong mọi trường hợp, nhằm tối ưu tính năng “chia sẻ không gian trống”, còn tại sao thì nằm ở phần c/ Partition. Quay lại bài toán cũ, bạn có Macbook SSD 128GB, bạn cài Mac xong, auto nó sẽ có Container disk1, ủa gì còn chữ disk1 gì nữa ??? Đừng lo lắng, nó chỉ cho bạn biết được là phân biệt với Container khác trên SSD khác có cùng định dạng APFS hoặc là cùng trên 1 SSD nhưng là phân vùng (Partition) khác (nếu bạn dùng SSD rời, Mac rời, đã chia Partition…), lúc này Mac bạn xài hết cho OS và APP là 40GB nghĩa là bạn còn 88GB.Bạn mở DiskUltilities (DU), khoan nói tới Partition, mà chỉ nói tới : Add Volume.Ngữ cảnh lúc này Container Disk1 đang có Volume MacOS (tên đĩa) dung lượng đã dùng là 40GB còn free 88GB. Bạn Add Volume “1” “2” và “3”, vẫn free 88GB, bạn chép 1 File 10GB vào bất kỳ chỗ nào, kể cả Volume “1” hay “2” hay “3” hay bất cứ chỗ nào thuộc MacOS, bạn mở About This Mac, Storage, bạn sẽ nhận thấy cả MacOS, Volume 1,2,3 phần free đều teo đi từ từ cùng nhau và cho đến khi chép hoàn thiện là còn 88GB-10GB=78GB Free cho cả 4. Đây gọi là tính năng : Free Space Is Shared Between Volumes. Tạm Việt sub là : Bạn có tạo bao nhiêu Volume trong Container không mất thêm dung lượng hay bị hạn chế ọp ẹp không gian lưu trữ nếu lỡ chia, dung lượng của tất cả chúng đều bị ảnh hưởng chung nhưng không quá “dung lượng vật lý” của SSD, vùng trống được chia sẻ cho nhau.Ví dụ bằng toán lớp 3 :
- MacOS Volume + Volume 1 + Volume 2 + Volume 3 = 128GB và mỗi Volume đều cùng Free 88GB
- Copy 10GB vào bất cứ đâu, ta có MacOS Volume + Volume 1 + Volume 2 + Volume 3 = 128GB và cả 4 đều cùng Free 78GB
3/ Partition :
Vì lý do nào đó, bạn chọn cái chức năng này trong DU. Thay vì ở Add Volume bạn có : (giả sử chia đôi 64GB / 64GB)
SSD chứa Container Disk1 chứa các Volume = 128GB
Các Volume tăng giảm trong Container thoải mái 128GB
Thì giờ bạn sẽ thành : Sau khi bạn sử dụng DU chia 64GB/64GB
SSD chứa Container Disk1 + Container Disk2 = 128GB
Các Volume của Container Disk1 tăng giảm thoải mái 64GB
Các Volume của Container Disk2 tăng giảm thoải mái 64GB
Câu chuyện bây giờ là 2 thế giới, bạn ở Container Disk1, Share Free Space thoải mái, không quá dung lượng “đã chia” là 64GB, và Container Disk2 cũng thế, 64GBQuay lại việc hãng đã khuyến nghị không “Partition”, thay vào đó, hãy Add Volume, để bạn có thể xài “phân vùng động, phân bổ tự động” 128GB thay vì là 64GB./.
Còn tiếp….

Từ Mai Anh Thi